Trên cơ sở những phát hiện, đề xuất, kiến nghị của Bộ Công an, các bộ có liên quan và Chính phủ, Luật Đấu thầu (sửa đổi) được Quốc hội thông qua vào ngày 23/6/2023 vừa qua, là bước đột phá góp phần tháo gỡ những "điểm nghẽn" trong hoạt động đấu thầu. Cùng với đó, các cơ quan chức năng đã sửa đổi, bổ sung những quy định cụ thể, chi tiết các hành vi cấm nhằm phòng, chống hiệu quả tiêu cực, tham nhũng trong đấu thầu…
Tháo gỡ các "điểm nghẽn"
Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng từng nhấn mạnh: "Công tác quản lý Nhà nước đối với hoạt động đấu thầu và việc thi hành pháp luật đấu thầu còn một số mặt hạn chế; hành vi thông thầu, gian lận… vẫn diễn biến phức tạp, tinh vi; năng lực, kinh nghiệm của một số người có thẩm quyền, chủ đầu tư, bên mời thầu chưa đáp ứng yêu cầu".
Vì thế, cùng với sự quyết liệt đấu tranh phòng, chống vi phạm trong lĩnh vực đấu thầu của lực lượng Công an, thời gian qua, các cơ quan quản lý Nhà nước, các bộ, ngành cũng đã có nhiều nỗ lực, cố gắng để phòng, chống hiệu quả gian lận, tiêu cực, tham nhũng trong lĩnh vực đấu thầu, nhưng cũng góp phần hoàn thiện khung khổ pháp luật đầy đủ, đồng bộ, thống nhất về đấu thầu; tháo gỡ những vướng mắc, bất cập trong hoạt động đấu thầu trong thực tiễn…
Một thực tế có thể thấy, sau khi một loạt vụ án vi phạm quy định đấu thầu bị cơ quan Công an vạch rõ, xử lý nghiêm minh, thì ở một số nơi lại có tình trạng sợ chịu trách nhiệm, quá thận trọng. Trong khi đó, Luật Đấu thầu 2013 có một số điểm chưa quy định rõ, hoặc quy định chưa đầy đủ (như việc lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư trong một số hoạt động mua sắm, đấu thầu) dẫn đến tình trạng đấu thầu ở một số gói, một số lĩnh vực bị chậm, bị nghẽn. Điều đó chưa đáp ứng được sự phát triển của kinh tế - xã hội, làm cản trở việc thu hút đầu tư, đẩy mạnh hội nhập kinh tế quốc tế của đất nước
Luật Đấu thầu (sửa đổi) vừa được Quốc hội thông qua có một số điểm mới rất nổi bật, đó là đã điều chỉnh, bổ sung quy định về phạm vi, đối tượng áp dụng, quy trình, thủ tục lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư để bảo đảm tính rõ ràng, đồng bộ, thống nhất. Đồng thời, có sửa đổi về quy trình, thủ tục, giảm thời gian đấu thầu, cải cách thủ tục hành chính, đẩy mạnh áp dụng đấu thầu qua mạng. Đặc biệt, luật có nhiều quy định mới về đấu thầu mua sắm thuốc, hóa chất, vật tư y tế nhằm tháo gỡ ngay những khó khăn, vướng mắc trong lĩnh vực này, vốn được dư luận và các đại biểu Quốc hội rất quan tâm bởi gây ra tình trạng thiếu thuốc, thiếu vật tư y tế nghiêm trọng ở nhiều bệnh viện, ảnh hưởng đến chất lượng khám, chữa bệnh cho người dân.
Về vấn đề này, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Lê Quang Mạnh cho biết, trong phiên thảo luận hội trường tại kỳ họp thứ 5, nhiều ý kiến đại biểu Quốc hội tiếp tục góp ý đối với các điều, khoản quy định về đấu thầu trong lĩnh vực y tế, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo cơ quan thẩm tra, cơ quan soạn thảo phối hợp chặt chẽ với Ủy ban Pháp luật, Ủy ban Xã hội, Bộ Y tế và một số đại biểu Quốc hội làm việc trong ngành y tế về những nội dung tiếp thu, chỉnh lý liên quan đến lĩnh vực y tế.
Theo đó, thống nhất quy định về mua sắm tập trung đối với mua thuốc hiếm, thuốc cần mua với số lượng ít; quy định về lựa chọn nhà thầu cung cấp hóa chất, thiết bị y tế; tiếp thu, bổ sung quy định về thanh toán từ nguồn quỹ bảo hiểm y tế trong trường hợp các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh tư nhân không chọn áp dụng quy định của Luật Đấu thầu; chỉnh lý quy định về cơ sở khám bệnh, chữa bệnh được tự quyết định việc mua sắm trên cơ sở bảo đảm công khai, minh bạch, hiệu quả kinh tế và trách nhiệm giải trình; chỉnh lý quy định về ưu đãi trong mua thuốc tại Điều 56 của dự thảo Luật...
Các quy định mới của Luật Đấu thầu (sửa đổi) cũng đã giảm các thủ tục, như: thi sát hạch cấp chứng chỉ hành nghề hoạt động đấu thầu; phê duyệt quyết định mua sắm; phê duyệt danh sách nhà thầu đáp ứng yêu cầu về kỹ thuật; phê duyệt danh sách nhà thầu đáp ứng yêu cầu về kỹ thuật; phê duyệt danh sách xếp hạng nhà thầu; thương thảo hợp đồng (trừ gói thầu tư vấn, gói thầu lớn, phức tạp). Đồng thời, đã cắt giảm được thời gian trong đấu thầu với gói thầu không phức tạp (thời gian trong đấu thầu dự kiến giảm được 24 ngày trong tổng số 103 ngày, tương đương khoảng 23%; đối với gói thầu phức tạp, thời gian trong đấu thầu dự kiến giảm tối thiểu được 25 ngày trong tổng số 146 ngày, khoảng 17%)…
Khắc phục hạn chế, giảm tiêu cực trong hoạt động đấu thầu
Đây là một nội dung mà các đại biểu Quốc hội rất quan tâm trong quá trình thảo luận về Luật Đấu thầu (sửa đổi). Bởi thực tế thời gian qua đã xảy ra nhiều vụ án sai phạm, tiêu cực, một số tổ chức, cá nhân đã có hành vi thông thầu, vi phạm điều cấm của Luật Đấu thầu, khiến dư luận rất bức xức như vụ án liên quan đến ông Nguyễn Quang Tuấn, Giám đốc Bệnh viện Tim Hà Nội; ông Nguyễn Đức Chung, Chủ tịch UBND TP Hà Nội và gần đây nhất là chuỗi sai phạm nghiêm trọng của bà Nguyễn Thị Thanh Nhàn và Công ty Cổ phần Quốc tế AIC khiến bức tranh đấu thầu trở nên tối tăm, méo mó.
Ngay trong phiên thảo luận, đại biểu Nguyễn Văn Huy (đoàn Quốc hội tỉnh Thái Bình), cho biết, dự thảo Luật quy định tổ chức, cá nhân vi phạm quy định pháp luật dẫn đến hủy thầu phải đền bù chi phí cho các bên liên quan và bị xử lý theo quy định của pháp luật. Tuy nhiên, theo đại biểu, cần quy định tổ chức, cá nhân vi phạm pháp luật về đấu thấu, tùy theo tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử lý kỷ luật, xử phạt vi phạm hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự trường hợp hành vi vi phạm pháp luật về đấu thầu gây thiệt hại đến lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân phải bồi thường thiệt hại theo quy định của pháp luật. Bên cạnh những quy định đã rõ ràng, chặt chẽ hơn, nhất là đối với các nội dung về thẩm quyền, trách nhiệm của các bên…thì các hành vi bị cấm và biện pháp xử lý trong Luật Đấu thầu (sửa đổi) sẽ góp phần hạn chế những hành vi sai phạm.
Liên quan đến những hành vi bị cấm trong hoạt động đấu thầu, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách Lê Quang Mạnh cho hay, tiếp thu ý kiến của đại biểu Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉnh lý dự thảo luật, thể hiện 9 nhóm hành vi và chỉnh lý các nội dung cụ thể tại Điều 16; bổ sung thêm mục đích của hành vi trong quy định cấm hành vi thông thầu; bổ sung quy định cấm hành vi vi phạm pháp luật về an toàn, an ninh mạng nhằm can thiệp, cản trở việc đấu thầu qua mạng.
Như vậy, việc Quốc hội thông qua Luật Đấu thầu (sửa đổi) với những sửa đổi quan trọng đã tạo dựng khung pháp luật đầy đủ, đồng bộ, thống nhất về đấu thầu, mua sắm sử dụng nguồn vốn Nhà nước; bổ sung nhiều quy định nhằm giải quyết những khó khăn, vướng mắc và thích ứng với các đòi hỏi từ thực tiễn, tăng cường hiệu quả công tác lựa chọn nhà thầu, nâng cao hiệu lực thực thi quy định của pháp luật về đấu thầu trong thời gian tới.
Cùng với sự đấu tranh quyết liệt của lực lượng Công an nhằm phát hiện, xử lý nghiêm minh các cá nhân, tổ chức có hành vi vi phạm pháp luật trong đấu thầu với phương châm "không có vùng cấm", "xử lý một vụ, cảnh tỉnh cả vùng, cả lĩnh vực", để tạo sự răn đe, việc Quốc hội thông qua Luật Đấu thầu (sửa đổi), sự nỗ lực thực hiện của các ban, ngành, cơ quan chức năng và các doanh nghiệp, bức tranh đấu thầu sẽ sáng trở lại, trả lại đúng nghĩa những giá trị thực của hoạt động đấu thầu đối với phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.
Luật Đấu thầu (sửa đổi) có 5 nhóm chính sách nổi bật
Một là, nhóm các quy định sửa đổi, bổ sung nhằm xác định rõ phạm vi điều chỉnh, nguyên tắc áp dụng Luật Đấu thầu.
Hai là, nhóm các quy định sửa đổi, bổ sung nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác đấu thầu, bảo đảm cạnh tranh, công bằng, minh bạch trong hoạt động đấu thầu.
Ba là, nhóm các quy định sửa đổi, bổ sung nhằm đơn giản hóa quy trình, thủ tục thực hiện hoạt động đấu thầu lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư, cắt giảm thời gian, chi phí trong hoạt động đấu thầu.
Bốn là, nhóm các quy định sửa đổi, bổ sung nhằm hoàn thiện chính sách đấu thầu mua sắm hàng hóa trong nước, sản phẩm đổi mới sáng tạo, mua sắm xanh, mua sắm sản phẩm, dịch vụ được cung cấp bởi nhóm lao động yếu thế nhằm góp phần thúc đẩy sản xuất trong nước, phát triển bền vững và bảo vệ môi trường.
Năm là, nhóm các quy định sửa đổi, bổ sung nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả của công tác quản lý nhà nước về đấu thầu; phòng, chống tiêu cực, tham nhũng, lãng phí trong hoạt động đấu thầu.
Luật có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2024
T. Hòa - Hoàng Phong - Hồ Hùng
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét